Pas gjashtë muajsh dhe më shumë se dhjetë milion rasteve të konfirmuara, studiuesit janë të dëshpëruar për të zgjidhur misteret e ndryshme të Covid-19.
Që kur u zbulua një virus i ri në Wuhan në Kinën qendrore, shkencëtarët në të gjithë botën kanë punuar me shpejtësi të madhe për të kuptuar këtë sëmundje të re.
Ata kanë sekuencuar gjenomin dhe kanë filluar zhvillimin e një vaksine trajtimet. Por, përkundër këtyre përparimeve, ka ende shumë që ende nuk dimë.
Nga erdhi virusi?
Kjo është pyetja 1 milion dollarëshe dhe ka qenë subjekt i spekulimeve e debateve intensive. Ndërsa virusi mendohet të jetë shfaqur në një treg të kafshëve të gjalla në Wuhan shkencëtarët janë akoma të pasigurt për mbartësin origjinal.
Shumica e ekspertëve thonë se sëmundja ka evoluar në mënyrë të natyrshme dhe ka shumë të ngjarë nga lakuriqët, burimi i shumë sëmundjeve si Ebola.
Disa teoricienë të komplotistë kanë thënë se virusi ishte inxhinierizuar në një laborator në Kinë dhe disa madje kanë treguar një lidhje midis tij e teknologjisë telefonike 5G, madje kanë djegur edhe antenat e telefonisë celulare.
A do të marrim një vaksinë dhe a do të funksionojë?
Që kur virusi u shfaq për herë të parë në janar, rreth 170 kandidatë për vaksina tani janë në zhvillim, me 15 të tilla tashmë janë në provë njerëzore.
Një nga nismat kryesore në garën e koronavirusit po zhvillohet nga Universiteti i Oksfordit dhe Astra Zeneca, të cilët së shpejti do të kalojnë në gjykimet e fazës III në Brazil.
Një tjetër kandidat vaksine po zhvillohet nga firma amerikane Moderna.
Sidoqoftë, një vaksinë nuk akoma nuk është zyrtare, thotë Dr. Seth Berkley, shefi ekzekutiv i Gavi, nga Aleanca Vaksinave.
“Kandidatët për vaksina kanë një normë normale suksesi prej rreth shtatë përqind paraklinike, mbase 15-20% përqind, kështu që shumica e tyre do të dështojnë. Por, duke pasur një shumësi të madhe, kjo do të na çojë përpara në këtë hap,” – thotë ai.
Pse disa njerëz sëmuren kaq shumë dhe jo të tjerët?
Covid-19 prek njerëzit në mënyra të ndryshme. Vlerësohet se rreth 40 përqind e të infektuarve janë asimptomatike ose mes shenja aq të lehta, sa mezi vërehen. Ndërsa të tjerët, përfshirë ata që nuk përfundojnë në spital, fshihen me javë të tëra dhe raportojnë një sërë ndërlikimesh afatgjata siç janë marrja e frymës dhe lodhja.
Ndërsa personat e moshuar dhe ata me sëmundje të tjera, veçanërisht diabeti, janë më të rrezikuar.
Shkencëtarët janë akoma të pasigurt pse Covid-19 prek njerëzit në mënyra të tilla të ndryshme.
Sidoqoftë, studiuesit gjermanë gjetën dy pika në gjenomin njerëzor të cilat shoqëroheshin me një rrezik të rritur të dështimit të frymëmarrjes te pacientët me Covid-19.
Një nga këto pika është gjeni që përcakton llojin e gjakut. Pacientët me grupin e gjakut A kishin 50 përqind më shumë të mundësi të kishin nevojë për oksigjen ose të shkonin në ventilator, zbuluan studiuesit.
Sa zgjat imuniteti?
Njohja për sa kohë zgjat imuniteti është thelbësore për zhvillimin e një vaksine dhe për identifikimin se kush duhet ta marrë atë më parë.
Sidoqoftë, studimet e fundit kanë treguar se imuniteti mund të venitet shpejt.
Një studim zbuloi se 10 përqind e pacientëve të shtruar në spital me Covid-19 në Kinë kishin antitrupa të pazbulueshëm vetëm disa javë pasi ishin shëruar nga sëmundja.
Studimi tjetër i antitrupave, botuar në revistën Nature Medicine, krahasoi dy grupe të njerëzve që kontraktuan sëmundjen në Wanzhou të Kinës në shkurt.
Ata shikuan 37 persona që kishin raste asimptomatike të sëmundjes dhe 37 që kishin forma më të rënda.
Ata zbuluan se 40 përqind e njerëzve në grupin asimptomatik kishin nivele të padukshme të antitrupave dy deri në tre muaj pas infeksionit, krahasuar me 13 përqind të grupit që kishin një dozë më të rëndë të sëmundjes.
Testimi i antitrupave është theksuar si një rrugëdalje nga pandemia me të ashtuquajturat “pasaporta imuniteti” që u jepen njerëzve që kanë përgjigje të mira antitrupash. Sidoqoftë, këto studime tregojnë kufijtë e testeve të tilla.
A ka pësuar mutacione virusi?
Që nga shpërthimi i parë që u shfaq në janar, studime të ndryshme kanë treguar mutacione në Sars-CoV-2, virusi që shkakton Covid-19.
Por virologët tregojnë se viruset kanë mutacione gjatë gjithë kohës dhe do të ndodhë vetëm nëse shohim një ndryshim dramatik në shkallën e vdekjeve ose në numrin e infeksioneve që do të kuptojmë nëse ka pasur një mutacion.
Javën e kaluar Dr. Anthony Fauci, drejtor i Institutit Kombëtar të Alergjisë dhe Sëmundjeve Infektive në SH.B.A. dhe drejtues i grupit të qeverisë për koronavirus, tha se ka të dhëna që sugjerojnë ekzistencën e një mutacioni të ri të Covid-19 i cili është më “i transmetueshëm”.
Çfarë do të ndodhë në dimër?
Coronavirusit nuk i pëlqen nxehtësia ose rrezet e diellit dhe ka pasur disa spekulime se virusi do të kthehet me një “hakmarrje’ gjatë muajve të dimrit.
Pandemia e gripit spanjoll të vitit 1918 deri në 1920 qarkulloi në të gjithë botën me valë, duke arritur kulmin gjatë kohërave më të ftohta të vitit.
Por kur u pyetën nëse rastet e kohëve të fundit që shihen në Melbourne është i lidhur me dimrin Australian, Keith Neal, profesor emeritus i epidemiologjisë së sëmundjeve infektive në Universitetin e Nottingham, tha se është shumë herët për të thënë nëse Covid-19 do të rishfaqet kur moti të bëhet më i ftohtë.
“Virusi nuk ju pëlqen nxehtësia dhe disa aspekte të lagështisë. Se sa kjo në të vërtetë ndihmon ne nuk e dimë. SHBA dhe India po kalojnë gjatë verës së tyre këtë vlaë, duke parë rastet që rriten. Është shumë herët për të nxjerrë ndonjë përfundim në lidhje me atë se si dimri do të ndikojë në këtë virus. Dimri në pjesë të Australisë është shumë i ndryshëm nga dimrat tanë” – tha ai.
