Nga Chris Patten:

Zgjedhjet e përgjithshme në Mbretërinë e Bashkuar, të cilat pritet të zhvillohen më vonë këtë vit, i ofrojnë vendit një mundësi unike për të zbutur disa nga dëmet e shkaktuara nga Brexit. Më e rëndësishmja, Mbretëria e Bashkuar duhet të shmangë grackat e populizmit të pamend të krahut të djathtë.

Dhjetëra vende të zhvilluara dhe në zhvillim, që përfaqësojnë gjysmën e popullsisë së botës, pritet të mbajnë ose kanë mbajtur zgjedhje tashmë në vitin 2024. Ndërsa rezultati i disa garave mund të duket i paracaktuar, zgjedhjet e ardhshme në Shtetet e Bashkuara dhe Indi, si dhe zgjedhjet e fundit presidenciale në Tajvan, do të kenë implikime të gjera globale, pavarësisht se kush fiton.

Për demokracitë liberale të botës, më e rëndësishmja nga këto gara janë padyshim zgjedhjet presidenciale të nëntorit në SHBA. Fatkeqësisht, është e mundur, ndoshta ka gjasë, që votuesit amerikanë të zgjedhin ish-presidentin Donald Trump. Duke qenë se Trump nuk ka treguar asnjë respekt për sundimin e ligjit dhe preferon shoqërinë e liderëve autokratikë ndaj atyre të zgjedhur në mënyrë demokratike, shoqëritë e lira në mbarë botën do të presin me ankth rezultatet. Shumë do të luten që presidenti Joe Biden të fitojë.

Zgjedhje të tjera kritike, të paktën për Evropën, do të jenë zgjedhjet e përgjithshme të ardhshme të Mbretërisë së Bashkuar, të cilat pritet të zhvillohen diku në gjysmën e dytë të këtij viti. Me një epërsi prej 20% në sondazhe, Partia Laburiste e opozitës është kryesuesja e qartë. Megjithatë, duke pasur parasysh mosfunksionimin politik të vendit, mbetet për t’u parë nëse laburistët do të jenë në gjendje të zbatojnë axhendën e tyre ekonomike-politike.

Ekonomia dhe sistemi politik britanik janë tronditur gjatë viteve të fundit nga pandemia e COVID-19 dhe lufta e Rusisë në Ukrainë. Ndërsa qeveria konservatore e Mbretërisë së Bashkuar pohon se nuk duhet të fajësohet për zhvillimet globale përtej kontrollit të saj, ajo duhet të mbahet përgjegjëse për ndërmjetësimin e daljes katastrofike të Mbretërisë së Bashkuar nga Bashkimi Evropian.

Në përgjithësi, politikanët britanikë hezitojnë të flasin për Brexit. Kjo mund t’i atribuohet pjesërisht mosgatishmërisë së shumë votuesve për të hapur temën, veçanërisht atyre të mashtruar nga fushata “Leave” dhe përpjekjeve të anëtarëve të shquar të Brexit-it për ta mbyllur debatin. Por problemet aktuale ekonomike të Mbretërisë së Bashkuar – rënia e eksporteve, ngadalësimi i rritjes ekonomike, produktiviteti i ulët, taksat e larta dhe financat e tendosura publike – nënvizojnë urgjencën e përballjes me pasojat katastrofike të Brexit.

Në fakt, komandimi dhe ruajtja e mbështetjes së shumicës për disa nga vendimet e vështira që priten përpara nuk do të jetë e lehtë. Në fakt, është befasuese që vendimi për t’u larguar nga BE-ja, ndoshta vendimi më i rëndësishëm i Mbretërisë së Bashkuar që nga fundi i Luftës së Dytë Botërore, u mor me pak ose aspak planifikim, bazuar në gënjeshtra, premtime boshe dhe keqkuptime.

Gjendja aktuale e Mbretërisë së Bashkuar të sjell ndërmend skenën ikonë të fundit të filmit të vitit 1969 The Italian Job, në të cilin një grup grabitësish të udhëhequr nga Michael Caine arratisen në një autobus të ngarkuar me tufa shufrash ari. Ndërsa po kalonte me shpejtësi nëpër një kthesë të mprehtë malore, autobusi përfundon duke në buzë të një shkëmbi. Ari ndodhet në njërin skaj të autobusit dhe hajdutët janë në skajin e kundërt, me çdo lëvizje të papritur që mund të shkaktojë rrëzimin e automjetit. Fjalia përmbyllëse e Caine mund të kishte shërbyer si një slogan për fushatën “Leave”: “Prisni pak, djema, kam një ide të mrekullueshme.”

Premtimet e anëtarëve të Brexit se largimi nga BE-ja do të rigjallëronte sovranitetin britanik dhe do të sillte një epokë prosperiteti ekonomik ishin të rrënjosura në një optimizëm të gabuar. Tani, përballë pasojave të dhimbshme të vendimit të saj, Mbretëria e Bashkuar e gjen veten në një udhëkryq.

Pra, siç pyeti Lenini, “Çfarë duhet bërë?” Së pari, votuesit britanikë duhet të garantojnë që liderët e tyre politikë nuk mund të vazhdojnë ta mohojnë më atë që ka ndodhur. Së dyti, Britania e Madhe duhet të ndreqë marrëdhëniet e saj me BE-në.

Ndërsa disa mund të shpresojnë që Mbretëria e Bashkuar do t’i bashkohet BE-së, një rezultat i tillë është jashtëzakonisht i pamundur pa ndryshime domethënëse në strukturën e bllokut. Një skenar në të cilin Britania e Madhe i përmbahet shumicës së rregullave ekonomike të BE-së pa luajtur një rol në formësimin e tyre, duket të jetë një dështim.

Ajo që politikëbërësit britanikë mund të bëjnë, megjithëse duke rrezikuar shtimin e zemërimit të eurofobeve në Parlament dhe media, është të punojnë më ngushtë me homologët e tyre evropianë për të zhbërë disa nga dëmet e shkaktuara nga Brexit. Në mënyrë të veçantë, Britania duhet të bashkëpunojë për mbrojtjen, veçanërisht me Francën, për të plotësuar angazhimet e saj me NATO-n.

Për më tepër, Mbretëria e Bashkuar mund të zbusë disa nga ndërprerjet në tregtinë me Evropën dhe vendet e tjera duke rishqyrtuar kundërshtimin e saj të mëparshëm ndaj harmonizimit rregullator. Pse, për shembull, rregullat e Mbretërisë së Bashkuar për standardet shëndetësore dhe fitosanitare duhet të ndryshojnë nga ato të BE-së? Të dyja palët mund të bashkëpunojnë për një sërë çështjesh, si inteligjenca artificiale, arsimi, vizat dhe licencat profesionale.

Duke pasur parasysh krizën e vazhdueshme të migracionit, politikëbërësit britanikë duhet gjithashtu të punojnë ngushtë me homologët e tyre evropianë për mënyrën më të mirë për të trajtuar shkaqet rrënjësore të emigracionit masiv nga Afrika dhe Azia Perëndimore. Kjo mund të përfshijë një kombinim ndihme dhe masash sigurie të hartuara për të inkurajuar azilkërkuesit e mundshëm që të qëndrojnë në vendet e tyre në vend që të rrezikojnë udhëtimin e rrezikshëm për në Evropë.

Këto çështje duhet të jenë në krye të axhendës së qeverisë së ardhshme, qoftë ajo e udhëhequr nga Laburistët apo nga Partia Konservatore. Në mënyrë thelbësore, Mbretëria e Bashkuar duhet të shmangë grackat e populizmit të pamenduar të krahut të djathtë, i cili nuk arrin të ofrojë zgjidhje të qëndrueshme dhe mbetet thellësisht jopopullor.

Gjatë viteve të fundit, Britania e Madhe ka treguar mungesën e saj të një qeverisjeje inteligjente dhe efikase, duke e bërë komunitetin ndërkombëtar t’i qaset zgjedhjeve të saj të ardhshme me indiferencë. I takon kujtdo që fiton të rivendosë pozicionin global të Britanisë duke e kthyer atë në rrugën e prosperitetit ekonomik, sigurisë dhe respektit për veten.