Liria e medias në Serbi është në nivelin më të ulët që nga lansimi i Indeksit Botëror të Lirisë së Medias në vitin 2002, tha Pavol Salaj, kreu i zyrës BE-Ballkan të organizatës Reporterët pa Kufij, duke deklaruar se në raportin për vitin 2024, Serbia u rendit më i keqi dhe mori notën më të keqe në 22 vitet e fundit.

“Serbia tani është e para e fundit në zonën BE-Ballkan për sa i përket lirisë së medias dhe mbetet e fundit në mesin e vendeve të ish-Jugosllavisë”, theksoi Salaj.

Sipas tij, Serbia për herë të parë kaloi nga “problematika” në zonën e vendeve ku gjendja e lirisë së mediave është “e vështirë”.

Sipas Salaj, lirimi i të pandehurve për vrasjen e gazetarit Slavko Curuvija paraqet një përkeqësim të konsiderueshëm të kushteve në fushën e së drejtës.

Siç theksoi ai, nuk mund të kompensohet me përpjekjet e autoriteteve për të përpunuar sulmet e fundit ndaj gazetarëve, edhe pse në raportin e Reporterëve pa Kufij, kjo ndikoi në një vlerësim më të mirë në fushën e sigurisë.

“Në Serbi, si vend kandidat për anëtarësim në Bashkimin Evropian, gazetarët janë të ekspozuar ndaj kërcënimeve të nxitura nga sulmet politike që u ekspozohen vazhdimisht nga përfaqësuesit më të lartë të qeverisë, gjë që tolerohet dhe madje inkurajohet brenda partive në pushtet”, tha Salaj

Përveç kësaj, liria e mediave pengohet nga mosndëshkimi për krimet e kryera ndaj gazetarëve dhe paditë fyese SLAPP, ai vuri në dukje dhe vlerësoi se rregullimi i mediave është përmirësuar, por se është ende në mënyrë të pamjaftueshme efektive dhe lejon përhapjen e propagandës ruse.

“Autoritetet serbe duhet të marrin masa specifike për të mbështetur të drejtën e informimit, dhe në veçanti për t’u përmbajtur nga gjuha e urrejtjes kundër gazetarëve dhe për të rritur pavarësinë, efektivitetin dhe transparencën e rregullimit të mediave”, tha Salaj.

Sipas raportit të Reporter pa kufij për këtë vit, sipas indeksit të lirisë së mediave, Serbia renditet e 98-ta në mesin e 180 vendeve në botë, që është një rënie prej shtatë vendesh në krahasim me vitin 2023.

Duke folur për lirinë e mediave në Ballkanin Perëndimor, Salaj saktësoi se Maqedonia e Veriut është në vendin e 35-të, Mali i Zi në vendin e 40-të, Kosova në vendin e 75-të, Bosnja dhe Hercegovina në vendin e 81-të dhe Shqipëria në vendin e 99-të.

Në të gjithë Ballkanin Perëndimor, gjendja e lirisë së medias është përkeqësuar, tha Salaj, duke theksuar se rënia më e madhe është shënuar në Kosovë, e cila është renditur 19 vende më keq se vitin e kaluar, ndërsa vetëm Maqedonia e Veriut është përmirësuar me dy vende, por vetëm për shkak të përkeqësimi i situatës në pjesën tjetër të rajonit.

“Përkeqësimi i të gjithë treguesve në Shqipëri, e cila së bashku me Serbinë vendoset në kategorinë e vendeve ku gjendja e lirisë së medias është e “vështirë”, është reflektim i thellimit të problemeve sistematike”, tha Salaj.

Siç shpjegoi ai, bëhet fjalë për konfliktin e interesave të pronarëve të mediave, presionet politike, kuadrin ligjor joadekuat dhe sulmet ndaj gazetarëve, të cilat janë shkak i autocensurës së fortë.

Nacionalizmi në rritje ka një ndikim negativ në lirinë e medias në të gjithë rajonin, paralajmëroi Salaj dhe vuri në dukje se partia në pushtet dhe media proqeveritare në Serbi kanë intensifikuar sulmet ndaj gazetarisë së pavarur.

“Në Bosnjë dhe Hercegovinë, presidenti nacionalist i Republikës Srpska sulmon vazhdimisht gazetarët dhe duke dekriminalizuar shpifjen dhe duke shpallur ligjin për ‘agjentët e huaj’, ai synon edhe median”, tha Salaj.

Sipas vlerësimit të tij, edhe në vendet ku situata është më e mira në rajon – në Maqedoninë e Veriut dhe Malin e Zi, liria e medias në vitin 2023 u kërcënua nga presionet politike dhe gjyqësore mbi mediat.

“Sanksionimi i krimeve të kryera ndaj gazetarëve dhe mbrojtja e tyre gjyqësore janë sfidat kryesore në të gjitha vendet e rajonit”, theksoi Salaj.

Nga njëra anë, siç ilustroi ai, Jovo Martinoviç u lirua përfundimisht nga akuzat e rreme në Mal të Zi, ndërsa autorët e sulmit ndaj Milan Jovanoviç u dënuan në Serbi, por nga ana tjetër, vendimi përfundimtar ndaj të akuzuarve për vrasjen e Slavko Curuvija, është një fiasko.

“Në Ballkanin Perëndimor, informacioni i besueshëm kërcënohet edhe nga propaganda ruse”, vlerësoi Salaj dhe konkludoi se integrimi në BE, i cili tashmë ka Aktin Evropian për Lirinë e Medias, paraqet një mundësi për zhvillim pozitiv.