×
  • Bota/Rajoni
  • Bota/Rajoni

    ​Astronomët zbulojmë vrimën e zezë monstruoze që ka kapur gjashtë galaktika

    FrontOnline
    08 Tetor 2020

    Astronomët kanë zbuluar një vrimë të zezë supermasive që ka kapur gjashtë galaktika të tëra me gravitetin e saj, si në një rrjet merimange kozmike.

    Vrima e zezë e zbuluar rishtas, e cila ka masën një miliard herë më të madhe se Dielli ynë, u formua në ditët e para të kozmosit, kur ai nuk ishte as një miliard vjet i vjetër, shkruan Science Alert.

    “Fijet e rrjetës hapësinore janë si fijet e merimangës”, shpjegon astronomi Marco Mignoli i Institutit Kombëtar të Astrofizikës (INAF) në Bolonjë.

    “Galaktikat formohen dhe rriten atje ku fijet që rrjedhin rrymat e gazit kryqëzohen. Këto rryma fuqizojnë galaktikat dhe vrimat e tyre të zeza super-masive qendrore”, tha Mignoli, duke shtuar se deri më tani nuk ka pasur ndonjë “shpjegim të mirë” për ekzistencën e kaq shumë vrimave të zeza të mëdha në fillim universi.

    Në astronominë ekstragalaktike, filamentet janë struktura kozmike që përbëjnë super grupe galaktike. Ato duken si fije vezulluese të përbëra nga një numër galaktikash.

    Sipas një raporti të ESO, i gjithë rrjeti i galaktikave të bllokuara rreth një vrime të zezë është 300 herë më i madh se galaktika jonë, Rruga e Qumështit. Por ato janë gjithashtu shumë të vështira për të dalluar galaktikat, për shkak të shkëlqimit të tyre të ulët.

    “Ne besojmë se kemi parë vetëm majën e ajsbergut dhe deri më tani kemi pikasur vetëm disa nga galaktikat më të ndritshme rreth kësaj vrime të zezë supermasive”, tha astronomia Barbara Balmaverde i Observatorit INAF në Torino.

    Vrimat e para të zeza, që besohet të jenë formuar pas vdekjes së yjeve të parë dhe ato u rritën në vitet e para të jetës së universit.

    Astronomët kanë pyetur se si vrimat e zeza origjinale dolën me karburant të mjaftueshëm për t’i lejuar ato të rriteshin në përmasa të mëdha brenda një kohe shumë të shkurtër, por struktura e sapo zbuluar ofron një shpjegim të mirë për këtë problem.

    Në fakt, “rrjeta e merimangës hapësinore” dhe galaktikat e tij përmbajnë gaz të mjaftueshëm për të transformuar një vrimë të zezë qendrore në një gjigant supermasiv.

    Tani kemi ardhur në pyetjen tjetër – si erdhën në radhë të parë struktura kaq të mëdha të ngjashme me rrjetin?

    Astronomët besojnë se përgjigjja qëndron në materien e errët. Zona të mëdha të kësaj lënde të padukshme ndoshta tërhoqën sasi të mëdha gazi në universin e hershëm. Gazi dhe materia e errët e padukshme pas disa kohësh krijuan struktura rrjeti të përshtatshme për evolucionin e galaktikave dhe vrimave të zeza.

    “Zbulimi ynë mbështet hipotezën se vrimat e zeza më të largëta dhe masive u formuan dhe u rritën brenda zonave të gjera të materies së errët që gjendeshin në struktura të mëdha. Ne nuk mund t’i vëzhgonim këto struktura më herët për shkak të vëzhgimit të kufizuar të teleskopit”, tha astronomi Colin Norman nga Universiteti Johns Hopkins në Baltimor, SHBA.

    KESCO Premium hapet në Qendër të Prishtinës
    Nga Rubrika
    Bota/Rajoni11 Shtator 2024
    Sot bëhen 23 vite që nga sulmet terroriste të 11 Shtatorit 2001, të cilat ndryshuan përgjithmonë qytetin e Nju Jorkut dhe SHBA-në....
    Bota/Rajoni11 Shtator 2024
    Franca do të ketë Qeveri të re “javën e ardhshme”, tha kryeministri konservator i zgjedhur së fundi, Michel Barnier, teksa ai po...
    Bota/Rajoni11 Shtator 2024
    Ashtu siç ka ndodhur prej 30 dhjetorit të vitit të kaluar, Sali Berisha, ish-kryeministri i Shqipërisë,  do të vijojë të qëndrojë në...
    Të tjera
    Sport11 Shtator 2024
    Në mesin e mbi 22 mijë tifozëve në “Air Albania”, edhe ky vogëlush ishte për ta parë nga afër Shqipërinë ndaj Gjeorgjisë....
    Vip11 Shtator 2024
    Ish-banorja e edicionit të dytë të Big Brother VIP Kosova, Edona James vazhdon të jetë shumë aktive në rrjetet sociale. Sidomos në...
    Lajme11 Shtator 2024
    Ministri i Shëndetësisë, Arben Vitia, ka shprehur ngushëllime për vdekjen e Prof. Dr. Dalip Limanit. Në një postim në Facebook, ai ka...
    Lajme11 Shtator 2024
    Komuna e Istogut ka bërë të ditur se në ditët në vijim do të ketë rritje të lëvizjeve të trupave dhe automjeteve...
    Lajme11 Shtator 2024
    Zëdhënësi i Aleancës për Ardhmërinë e Kosovës (AAK), Kushtrim Xhemaili, ka ironizuar Vetëvendosjen dhe deputetin e saj, Mefail Bajqinovcin, përmes një shkrimi...
    Lajme11 Shtator 2024
    Ndaj 45 personave të dyshuar për sulmin terrorist në Banjskë të Zveçanit është ngritur sot aktakuzë nga Prokuroria Speciale. Lidhur me këtë...

    FrontOnline, © 2024 Të gjitha të drejtat e rezervuara.