“Vërtet historike’, ‘një përparim i vërtetë’ dhe ‘shumë i madh’ – Presidenti i SHBA-së Donald Trump çoi në superlativë marrëveshjen në mes Kosovës dhe Serbisë, kur e dha lajmin, duke bërë që të fitojë edhe një nominim për Çmimin Nobel të Paqes të këtij viti.

Por, ata që i njohin konfliktet me dekada të Ballkanit kanë një tjetër mendim për marrëveshjet, të cilat ata thonë se janë të pakta në përmbajtje, jo-detyruese dhe tashmë tregojnë shenja që mund të mos zbatohen, shkruan AFP.

“Unë nuk e di se si do të mund t’i ndihmojë qoftë serbët ose kosovarët”, thotë një pensioniste 88 vjeçare nga Beogradi për AFP-në, duke rrudhur krahët në mes shumë njerëzve të zakonshëm në rajon.

“Më duket politike. Trump nuk frymëzon paqe, nuk shoh arsye që Trump ta marrë (çmimin)”, tha ajo.

Më shumë se 20 vjet, që kur ata luftuan mes vete, marrëdhënia e fqinjëve është e tensionuar dhe e komplikuar – veçanërisht për shkak se Serbia refuzon të pranojë deklaratën e pavarësisë të vitit 2008 nga Kosova, një ish-provincë e banuar me shumicë shqiptare.

Derisa negociatat e gjata të udhëhequra nga BE-ja provuan t’i zgjidhin grindjet politike, Trump pretendoi që administrata e tij me fokus marrëveshjen ekonomike çoi në “një përparim të madh, gjë që askush nuk mendoi se do të bëhej e mundshme”.

Më vonë u bë e qartë që dokumentet e nënshkruara nga kryeministri i Kosovës Avdullah Hoti dhe presidenti i Serbisë Aleksandar Vuçiq ishin dy letra të ndara me qëllim, njofton Klan Kosova.

Këshilltari i Trump me një letër përcjellëse tha se “të dy palët pranuan se do të punojnë së bashku”.

“Kjo në mënyrë efektive i lë marrëveshjet pa ndonjë mekanizëm zbatimi”, i tha AFP-së ish-ambasadori serb në Kombet e Bashkuara Pavle Jevremovic.

“Nuk mund të shihet si një dokument ndërkombëtarisht i detyrueshëm ligjërisht”, shtoi Jevremovic, edhe pse përfshirja e Uashingtonit i jep asaj peshë politike për sa kohë që Trump është në detyrë.

Lidhja me Lindjen e Mesme

Përmbajtja e letrave me 16 pika ka ngritur edhe vetullat.

Ndërsa marrëveshja u faturua si një pakt normalizimi ekonomik që do të krijonte vende pune dhe do ta bënte rajonin “më të sigurt”, pjesa më tërheqëse e saj doli të ishte në lidhje me Lindjen e Mesme.

Në një lidhje të befasishme, Kosova ra dakord të njohë reciprokisht Izraelin, ndërsa Serbia duhej të ndiqte udhëheqjen kontroverse të Washingtonit dhe të zhvendoste ambasadën e saj në Jerusalem.

Trump, i cili kohët e fundit ka bërë marrëveshje të reja midis Izraelit dhe fqinjëve të tij arabë, përshëndeti “një ditë tjetër të madhe për paqen me Lindjen e Mesme”, duke shkaktuar reagime në internet nëse presidenti kishte njohuri mbi gjeografinë.

Fron Nahzi, drejtor i lartë në Institutin McCain për Lidershipin Ndërkombëtar, tha se ishte e qartë që presidenti ishte përqendruar në fushatën e tij elektorale.

“Audienca e synuar është një nën-seksion i votuesve në shtetet në lëvizje; domethënë, komunitetet hebraike në Florida dhe Pensilvani dhe shqiptarë etnikë që jetojnë në Michigan”, shkroi Nahzi në një pjesë të opinionit të tij në Balkan Insight.

Analistët gjithashtu kanë vërejtur se shumë nga pikat që lidhen me marrëdhëniet e Kosovës dhe Serbisë nuk janë aspak të reja.

Disa ishin përsëritje të marrëveshjeve të mëparshme të ndërmjetësuara nga SHBA – të tilla si marrëveshje për të zgjeruar lidhjet ajrore dhe hekurudhore – ndërsa të tjerët ishin premtime dhe projekte nga bisedimet e udhëhequra nga BE.

“E vërteta është se marrëveshja është shumë e hollë për sa i përket detajeve dhe nuk ka mekanizma të qartë zbatimi”, i tha AFP-së komentuesi politik me qendër në Prishtinë Blerim Vela.

“Më së shumti ajo që mund të thuash në lidhje me të, në terma diplomatikë, është se ata kanë rënë dakord të vazhdojnë negociatat”, tha Eric Gordy, një ekspert i Ballkanit dhe profesor në University College London.

‘Lista e dëshirave’

Pikat më të dukshme të reja që mund të japin përparim të mëtejshëm përfshijnë një studim që eksploron pronësinë e përbashkët të një liqeni të kontestuar dhe një zotim për t’u bashkuar me një union ekonomik në Ballkan për lëvizjen e lirë të njerëzve dhe mallrave në rajon.

Edhe ajo ide është një ide e vjetër që udhëheqësit rajonalë janë përpjekur kohët e fundit ta ringjallin.

Një institucion investimi amerikan gjithashtu është zotuar të jetë i pranishëm në Serbi..

Por pas nënshkrimit, u deshën vetëm disa ditë që të dy palët të fillonin të interpretonin variante të ndryshme të zotimeve, duke hedhur dyshime se sa nga marrëveshja do të respektohet – dhe nëse ajo do të ketë ndonjë peshë nëse Trump hiqet nga posti në zgjedhjet presidenciale të nëntorit .

Kryeministri i Kosovës Hoti tashmë ka zbutur një premtim për të ndaluar anëtarësimin në organizatat ndërkombëtare, ndërsa presidenti i Serbisë ka shmangur konfirmimin nëse ambasada e vendit të tij do të transferohet me të vërtetë në Jerusalem.

Për këto arsye shumë njerëz kanë mbetur konfuzë nga nominimi për Nobel, që e paraqiti deputeti suedez Magnus Jacobsson, i cili dikur vetë e quajti Trumpin “një kloun”.

“Kam menduar që ky çmimi u jepet atyre që bëjnë gjëra të mëdha për botën”, tha Vera Dibrani, një studente 21 vjeçare e letërsisë në kryeqytetin e Kosovës.

“Çfarë bënë këta tre djem? A bënë ata diçka të rëndësishme për botën? Marrëveshja është vetëm një listë dëshirash të cilën Hoti dhe Vuçiq filluan ta interpretojnë ndryshe edhe para se të ktheheshin në shtëpitë e tyre”.