Presidenti i Shteteve të Bashkuara nuk është vetëm udhëheqësi i vendit të tij, ai është ndoshta personi më i fuqishëm në botë. Vendimet që i merr kanë ndikim edhe në jetën tonë. As Donald Trump nuk bën përjashtim. Atëherë, si ka ndryshuar bota shkaku i tij?
Trumpi ka deklaruar në mënyrë të përsëritur se SHBA-ja është “vendi më i madh në botë”, raporton BBC.
Por sipas një sondazhi të kohëve të fundit me 13 kombe nga Qendra Kërkimore Pew, ai nuk ka bërë shumë për imazhin e vendit jashtë shtetit.
Në shumë vende evropiane, përqindja e njerëzve që kanë një mendim pozitiv për Amerikën është në nivelin më të ulët në njëzet vjetët e fundit.
Në Britaninë e Madhe, 41 për qind kishin një mendim të favorshëm, ndërsa në Francë ishte 31 për qind, më e ulëta që nga viti 2003 dhe në Gjermani është vetëm 26 për qind.
Përgjigja e Amerikës ndaj pandemisë së coronavirusit ishte një faktor kryesor – vetëm 15 për qind e të anketuarve menduan se SHBA-ja e ka trajtuar mirë virusin, sipas shifrave të marra nga muaji korrik dhe gusht.
Hap prapa në ndryshimin e klimës
Është e vështirë të përcaktohet ajo që presidenti Trump beson në lidhje me ndryshimin e klimës, pasi ai e ka quajtur atë gjithçka, nga “një mashtrim i shtrenjtë”, te një “temë serioze” dhe se është “shumë e rëndësishme për mua”. Fakt është se pas gjashtë muajve në punë, ai tronditi shkencëtarët duke njoftuar tërheqjen e Amerikës nga marrëveshja e klimës së Parisit, e cila angazhoi gati 200 vende për ta mbajtur rritjen e temperaturës globale nën 2 gradë celsius.
SHBA është emetuesi i dytë më i madh i gazrave pas Kinës dhe studiuesit kanë paralajmëruar se nëse Trump rizgjidhet, mund të bëhet e pamundur të mbahet nën kontroll ngrohja globale, transmeton Telegrafi.
Duke refuzuar marrëveshjen e Parisit, presidenti pretendoi se “do të kishte mbyllur prodhuesit amerikanë me kufizime të tepërta rregullatore”. Kjo ka qenë një temë për Trumpin, i cili ka hequr një mori rregullash për ndotjen dhe ka ulur koston e prodhimit të qymyrit, naftës dhe gazit.
Disa miniera qymyri në SHBA janë ende të mbyllura, të nxitura nga konkurrenca e gazit natyror, i cili është më i lirë dhe përpjekjet e shtetit për të mbështetur energjinë e rinovueshme. Shifrat e qeverisë tregojnë se burimet e rinovueshme gjeneruan më shumë energji sesa qymyri në SHBA në vitin 2019, për herë të parë në më shumë se 130 vjet.
Dalja e Amerikës nga marrëveshja e klimës në Paris zyrtarisht hyn në fuqi në 4 nëntor, ditën pas zgjedhjeve presidenciale. Joe Biden është zotuar të ribashkohet me paktin nëse fiton.
Frika se tërheqja e Shteteve të Bashkuara do të shkaktonte një efekt domino nuk është realizuar, megjithëse disa vëzhgues besojnë se ai zbuti rrugën për Brazilin dhe Arabinë Saudite që të ulin progresin e emetimeve të karbonit.
Mbyllja e kufijve për disa shtete
Presidenti Trump zbatoi premtimin rreth emigracionit vetëm një javë pas inaugurimit të tij, duke mbyllur kufijtë e SHBA-së për udhëtarët nga shtatë vende me shumicë myslimane. Aktualisht 13 kombe u nënshtrohen kufizimeve të shtrënguara të udhëtimit.
Numri i të lindurve të huaj që jetojnë në SHBA ishte rreth 3 për qind më i lartë se në vitin 2019 sesa në 2016, viti i fundit i presidentit, Barack Obama.
Përqindja e banorëve amerikanë të lindur në Meksikë ka rënë vazhdimisht gjatë mandatit të Trumpit, ndërsa numri i të cilëve u zhvendos në Amerikën Latine dhe Karaibet është rritur.
Ka pasur gjithashtu një shtrëngim të përgjithshëm të numrit të vizave që u mundëson njerëzve të vendosen përgjithmonë në SHBA – veçanërisht për të afërmit e atyre që tashmë jetojnë atje, transmeton Telegrafi.
Nëse ka një emblemë të politikës së imigracionit të Trumpit, sigurisht që është “muri i madh dhe i bukur” që u betua të ndërtonte në kufirin me Meksikën.
Që nga 19 tetori, Doganat dhe Mbrojtja e Kufirit të SHBA-së thonë se janë ndërtuar rreth 600 kilometra mur – pothuajse të gjitha gardhet ekzistuese janë zëvendësuar. Puna nuk i pengoi ata të dëshpëruar për të arritur Amerikën.
Numri i migrantëve të ndaluar në kufirin SHBA-Meksikë arriti nivelin më të lartë për 12 vjet në vitin 2019, i nxitur nga një kulm i arritjeve gjatë pranverës. Më shumë se gjysma ishin familje, kryesisht nga Guatemala, Honduras dhe El Salvador, ku dhuna dhe varfëria po i shtyjnë njerëzit të kërkojnë azil dhe një jetë të re.
Duke iu kthyer refugjatëve, presidenti aktual ka bërë shkurtime të ndjeshme në numrin që mund të vendosen në Amerikë. SHBA pranoi pothuajse 85 mijë refugjatë në vitin fiskal 2016, i cili ra në më pak se 54 mijë njerëz në vitin e ardhshëm.
Në 2021, maksimumi do të jetë 15 mijë njerëz – më pak që nga fillimi i programit të refugjatëve në vitin 1980.
Rritja e ‘lajmeve të rreme’
“Unë mendoj se një nga termat më të mira nga të gjithë që kam zbuluar unë është “lajm i rremë “, tha Donald Trump në një intervistë në tetor të vitit 2017.
Megjithëse presidenti përfundimisht nuk e shpiku termin “lajme të rreme”, është e drejtë të thuhet se e popullarizoi. Sipas postimeve të mediave sociale dhe transkriptimeve audio të monitoruara nga Factba.se, ai e ka përdorur këtë frazë rreth dymijë herë që nga postimi i parë në Twitter në dhjetor të vitit 2016.
Kërkoni në Google për “fake news” sot dhe do të merrni më shumë se 1.1 miliard rezultate nga e gjithë bota. I grafikuar me kalimin e kohës, ju mund të shihni se si interesi i SHBA-së u rrit në dimrin e viteve 2016-17 dhe u ngrit javën që presidenti e zbuloi atë që e quajti “Fake News Awards”, një listë e lajmeve që i pa si të rreme, transmeton Telegrafi.
Gjatë garës për Shtëpinë e Bardhë në vitin 2016, “lajmet e rreme” do të thoshin raporte të pavërteta si në lidhje me Papa Françeskun se përkrah Trumpin për president.
Presidenti ka përdorur shpesh “lajme të rreme” për të sulmuar lajmet me të cilat nuk pajtohet. Në shkurt 2017, ai e çoi atë më tej, duke i quajtur disa media “armikun e popullit amerikan”.
Ashtë një term që është zgjedhur nga udhëheqësit në Tajlandë, Filipine, Arabi Saudite dhe Bahrejn, ndër të tjera, kanë përdorur akuzat e përhapjes së “lajmeve të rreme” për të justifikuar shtypjen dhe ndjekjet penale kundër aktivistëve të opozitës dhe gazetarëve.
Grupet e shoqërisë civile thonë se duke përdorur termin kundër raportimit të besueshëm, politikanët minojnë rrënjësisht demokracinë, e cila mbështetet tek njerëzit që bien dakord se cilat janë faktet themelore.
“Luftërat pafund” të Amerikës dhe një marrëveshje për Lindjen e Mesme
Në fjalimin e tij në shkurt të 2019, presidenti u zotua të tërhiqte trupat amerikane nga Siria, duke deklaruar “Kombet e mëdha nuk bëjnë luftëra të pafund”.
Numrat pikturojnë një histori më të nuancuar. Më pak se një muaj më pas, Trump vendosi të mbante rreth 500 trupa në Siri, në fund të fundit për të mbrojtur puset e naftës. Presidenti ka zvogëluar praninë që e trashëgoi në Afganistan, dhe në një farë mase në Irak dhe Siri. Por forcat amerikane janë ende kudo që ishin ditën kur e mori detyrën.
Natyrisht ka mënyra për të ndikuar në Lindjen e Mesme pa trupa. Ai përmbysi kundërshtimet e presidentëve të mëparshëm duke lëvizur ambasadën e SHBA-së nga Tel Aviv në Jerusalem në vitin 2018 dhe duke njohur qytetin, përfshirë Lindjen e tij të okupuar, si kryeqytet të Izraelit. Muajin e kaluar ai përshëndeti “agimin e një Lindjeje të Mesme të re” kur Emiratet e Bashkuara Arabe dhe Bahrejni nënshkruan marrëveshje që normalizonin marrëdhëniet me Izraelin – një veprim që SHBA ndihmoi ndërmjetësimin.
Përveç retorikës, kjo ishte ndoshta arritja më e rëndësishme diplomatike e administratës Trump. Të dy vendet e Gjirit janë vetëm kombet e treta dhe të katërta arabe në Lindjen e Mesme që kanë njohur Izraelin që kur shpalli pavarësinë në vitin 1948.
Arti i marrëveshjes
Presidenti Trump duket se përbuz marrëveshjet që nuk i ka ndërmjetësuar. Në ditën e parë në detyrë, ai hodhi poshtë Partneritetin Trans-Paqësor, një marrëveshje tregtare me 12 kombe të miratuar nga presidenti Obama, pasi e quajti atë “të tmerrshme”. Nga tërheqja kryesisht nuk përfitoi Kina, e cila e pa marrëveshjen si një përpjekje për të frenuar ndikimin e saj në rajonin e Azi-Paqësorit. Por në SHBA, kritikët që ndien se marrëveshja do të kompromentonte vendet e punës në Amerikë e kundërshtonin prishjen e saj.
Trump gjithashtu rinegocioi Marrëveshjen e Tregtisë së Lirë të Amerikës së Veriut me Kanadanë dhe Meksikën, të cilën e quajti “ndoshta marrëveshja më e keqe tregtare e bërë ndonjëherë”. Zëvendësimi i saj nuk pësoi shumë ndryshime, por i ashpërsoi dispozitat e punës dhe rregullat mbi burimin e pjesëve të veturave.
Fiksimi i vërtetë i presidentit ka qenë se si Amerika përfiton nga tregtia me botën. Rezultati ishte një luftë e hidhur tregtare me Kinën, në të cilën dy ekonomitë më të mëdha në botë vendosën qindra miliarda dollarë taksa për mallrat e njëri-tjetrit. Ka qenë një dhimbje koke për fermerët e sojës në SHBA si dhe industrinë e teknologjisë e automobilave. Kina u prek gjithashtu, pasi bizneset zhvendosën prodhimin e tyre në vende si Vietnami dhe Kamboxhia për të ulur kostot e tyre.
Grindja me Kinën
Për vitin 2019, deficiti tregtar i SHBA-së në mallra me Kinën ishte pak nën nivelin e vitit 2016. Kompanitë amerikane importuan më pak pasi kërkuan të shmangin tarifat e Trumpit.
Sidoqoftë, pavarësisht nga pandemia e coronavirusit që ndikon shumë në tendencat për vitin 2020. Amerika ende importon më shumë mallra sesa eksporton.
Cicërima e mëposhtme i referohet një rikthimi të politikave aq mahnitëse sa thirrja telefonike në fjalë ka faqen e saj në Wikipedia.
Më 2 dhjetor 2016, Trumpi (atëherë president i zgjedhur) ndërmori hapin jashtëzakonisht të pazakontë për të folur drejtpërdrejt me presidentin e Tajvanit – duke prishur një precedent të vendosur në vigtin 1979, kur marrëdhëniet zyrtare u ndërprenë.
Hapësira e guximshme e Trumpit ishte e para në një garë shumëkahëshe mes rivalëve të mëdhenj gjeopolitikë, e cila ka prishur marrëdhëniet në pikën e tyre më të ulët në vite, transmeton Telegrafi.
Shtetet e Bashkuara e kanë dëmtuar Kinën duke deklaruar pretendimet e saj territoriale në Detin e Kinës Jugore të paligjshme, duke grumbulluar tarifa për mallrat e saj. Ai ka ndaluar shkarkimet e aplikacioneve të njohura TikTok dhe WeChat dhe ka renditur në listën e zezë gjigandin kinez të telekomunikacioneve Huawei – që pretendon se është një kërcënim për sigurinë kombëtare.
Por tensionet nuk filluan nën presidencën e Trumpit. Presidenti Xi Jinping, në pushtet që nga viti 2013, ka miratuar një ligj shumë të diskutueshëm të sigurisë kombëtare në Hong Kong duke burgosur Ujgurë të pakicës myslimane të Kinës.
Presidenti Trump ka riemëruar COVID-19 si “virusi i Kinës” dhe një ndryshim i udhëheqjes amerikane nuk do të nënkuptojë domosdoshmërisht një ton më pajtues. I nominuari demokrat, Joe Biden e ka quajtur Presidentin Xi një bandit dhe pretendoi se udhëheqësi kinez “nuk ka një asht [demokratik] në trupin e tij”
