Pandemia COVID-19 e nxiti më tej përdorimin e drogës në vendet e Ballkanit Perëndimor, por masat kufizuese penguan përdoruesit e kokainës në Shqipëri të merrnin trajtim në spital gjatë kësaj periudhe, ku gjithashtu u vu re edhe mungesa e metadonit si terapi për përdoruesit e drogës.
Qendra Evropiane e Monitorimit për Drogat dhe Varësinë nga Drogat (EMCDDA), në një raport të posaçëm për ndikimin e COVID-19 në përdorimin e drogave në Ballkanin Perëndimor, evidentoi se gjatë periudhës së pandemisë numri i pacientëve që kërkuan trajtim në spitale pësoi rënie në Shqipëri, Bosnjë e Hercegovinë dhe Serbi.
Në Shqipëri, gjatë shkurtit të vitit të kaluar, 47 pacientë të droguar u trajtuan në Qendrën Spitalore Universitare “Nënë Tereza”, ndërsa ky numër ra në 16 ne mars, 13 në mars dhe 11 në maj.
Ekspertët evropianë pohojnë se në Shqipëri kërkojnë shërbime spitalore kryesisht të droguarit nga kokaina. EMDCA raporton se gjatë periudhës së pandemisë ka pasur vdekje të personave nga mbidoza në Shqipëri, Maqedoni e Veriut dhe në Kosovë. Fatalitetet erdhën si rrjedhojë e mbidozave dhe përdorimi i kombinimeve të substancave.
Rastet e dhunës të lidhura me drogën janë raportuar nga Shqipëria dhe Kosova, teksa pritet që në të gjithë Rajonin kriminaliteti që ka lidhje me drogën të shënojë rritje.
Shëndeti mendor i përdoruesve të drogës rekreative është përkeqësuar. Në Serbi, përdoruesit e drogës shfaqën më shumë simptoma depresive, vështirësi në përballimin e rutinave ditore.
Vëzhguesit kombëtarë të drogës dhe praktikuesit e shërbimeve shëndetësore në të gjithë rajonin raportuan se, kishte mungesë të medikamenteve për përdoruesit.
Shqipëria u përball me mungesën e metadonit si pasojë e vonesave që krijuan kufizimet në transportin tregtar. Në fillim të prillit 2020, u bë e qartë se do të kishte mungesa nga Aksion Plus, ofruesi i vetëm të metadonit në vend, i cili filloi uljen e dozave ditore në të gjithë 850 klientët e tyre, përfshirë ata në burg.
Për shkak të COVID-19, dërgesa mbërriti vetëm në 21 korrik, pesë javë pasi qendrat kishin mbaruar furnizimet me metadon. Si pasojë e mungesës disa përdorues u trajtuan me buprenorfinë, dhe disa të tjerë përfunduan në urgjencën e departamentit toksikologjik në QSUT. Disa përdorues të tjerë iu drejtuan injektimit të heroinës në rrugë. Aksion Plus raportoi shqetësimet për rritjen e agresionit brenda familjeve, rritje të sjelljes kriminale dhe një rrezik të shtuar të transmetimit të HIV dhe hepatitit. Shpërndarja e metadonit rifilloi më 22 korrik 2020 në të 9 qendrat dhe shumica e përdoruesve u kthyen në mjekim.
Ballkani Perëndimor regjistroi valët kryesore të infeksioneve COVID-19 më vonë se shumica e vendeve të BE-së, por strategjitë e kontrollit u zbatuan në të njëjtën kohë dhe me forcë të barabartë si në pjesën tjetër.
EMCDDA filloi një seri studimesh duke përdorur metodologjinë e “trendspotter” për të analizuar ndikimin e pandemisë dhe masave shoqëruese në shërbimet ndaj përdoruesve të drogës në Rajonin e Ballkanit Perëndimor.
Gjetjet kryesore
– Përdorimi i alkoolit, benzodiazepinës dhe kokainës u rrit në mesin e përdoruesve.
– Përdorimi i benzodiazepinave në kombinim me opioidet ishte ndër sjelljet e zakonshme të rrezikut të vërejtura gjatë javëve të para të bllokimit.
– U vunë re dëmtime tek përdoruesit e drogës të margjinalizuar dhe injektues, të cilët në disa raste u mungonin burimet për të kënaqur nevojat themelore. Probleme të shëndetit mendor u raportuan midis përdoruesve.
– Trajtimi me ilaçe ra gjatë javëve të para të pandemisë.
– Qendrat e trajtimit funksionuan nën një regjim të kufizuar.
– Përshtatjet me situatën e pandemisë sollën përdorimin e telemjekësisë.
Kriza nxori në pah pozicionin e brishtë të disa ofruesve të shërbimeve dhe mbështetjen e zvogëlimit të dëmit shërbime për mbështetjen e donatorëve ndërkombëtarë.
